تابلو برق صنعتی به عنوان عضوی جدانشدنی از صنایع تولیدی و کارخانجات به حساب می‌آیند. ایجاد نظم بیشتر و ارتباط صحیح میان اجزار یک سیستم و فرآیندی برقی از مهمترین وظایف تابلو برق صنعتی به‌شمار می‌آید. در کنار ساماندهی، ایجاد ایمنی بیشتر در محیط کار نیز از ویژگی‌های بارز این دسته از تابلو برق‌ها است.
تابلو برق صنعتی چیست؟
پیش از معرفی و بررسی انواع تابلو برق‌های صنعتی و تجهیزات مورد نیاز برای ساخت یک تابلو برق صنعتی، به ارائه توضیحات و تعریف درباره آن می‌پردازیم. داشتن یک محفظه فلزی برای ساخت تابلو برق صنعتی از واجبات شروع کار است. این محفظه فلزی به منظور قرار گرفتن قطعات تشکیل دهنده مورد استفاده واقع می‌شود. بسته به نوع و خدمات مورد انتظار از تابلو برق صنعتی قطعات و تجهیزات متفاوتی در درون محفظه ذکر شده نصب می‌شود. محافظت از افراد در محل کار و همچنین محافظ از اجزاء درونی تابلو برق صنعتی از جمله وظایف دیگر آن‌هاست.
تابلو برق، تجهیزات الکتریکی یا الکترونیکی از قبیل سوئیچ‌ها، دستگیره‌ها و نمایشگرها را در ردیف‌های عایق‌بندی شده و به‌صورت منظم قرار می‌دهد تا کنترل، تعویض و تعمیر آنها توسط اپراتور به‌آسانی قابل انجام باشد دراین بین، ممکن است لازم باشد که برخی از تابلو برق های الکترونیکی ویژگی‌های خاصی از جمله تهویه مناسب برای کاهش دما، محافظت از اختلال فرکانس‌های رادیویی، یا قابلیت محافظت از تخلیه الکترواستاتیکی، را دارا باشند.
تجهیزات تابلو برق صنعتی
شیوه عملکرد تجهیزات الکتریکی و مدارها در یک تابلو برق منجر به کنترل وسایل برقی مورد استفاده دز صنایع تولیدی و کارخانجات می‌شود. تامین میزان انرژی لازم برای استفاده این دسته از وسایل و بهره‌برداری آسان، دقیق و بدون معطلی از دستگاه‌های الکترویکی، مستلزم بکارگیری تجهیزات ایمن و مرغوب است.
کنتاکتور
قطع و وصل جریان ورودی به الکتروموتورها وظیفه اصلی یک کنتاکتور در تابلو برق‌صنعتی است. یک موتور سه فاز را از راه دور کنترل کنیم، به یک رله با کلید اتصال قوی نیاز داریم تا بتواند فشار جریان موتور را در حالت ایمن هدایت کند رله‌های الکترومکانیکی که قدرت بالایی دارند و با عنوان کنتاکتور شناخته می‌شوند، برای همین منظور ساخته شده‌اند.
در صورت بروز مشکلاتی همچون افت ولتاژ، جابه‌جایی فاز، عدم تقارن ولتاژ سه فاز و یا قطع بودن یکی از فازها، کنترل فاز اجازه‌ی روشن شدن به تابلو برق را نمی‌دهد و برای همین منظور، می‌توان از تیغه‌ی باز آن در مدار، جهت استارت نمودن تابلو استفاده کرد معمولاً یک کنتاکت بسته نیز بر روی آن وجود دارد که می‌توانید آن را به یک بیزر متصل نمایید تا دلیل خاموش شدن یا روشن نشدن تابلو برق را به تکنسین یا اپراتور اعلام نماید.
فیوز
فیوزها جزء مهمترین تجهیزات تابلو برق صنعتی، تابلو برق استخری محسوب می‌شود. آنها وظیفه‌ی حفاظت از مدار در مقابل اضافه بار و اتصال کوتاه را برعهده دارند فیوزها زمانی‌که جریان بیش‌ازحد مجاز باشد، مدار را قطع می‌کنند. فیوز از یک رشته سیم تشکیل شده است که در زمان اضافه بار ذوب می‌شود و جریان را قطع می‌کند.
کلید مینیاتوری MCB
هنگام بروز شرایط غیرطبیعی در شبکه، مانند اتصال کوتاه، اضافه بار یا عبور جریان غیرمجاز، کلید مینیاتوری به‌صورت خودکار مدار الکتریکی را قطع می‌کند کلیدهای مینیاتوری نسبت به فیوزها از حساسیت بالاتری برخوردار هستند و مطمئن‌تر از آنها عمل می‌کنند. در کلیدهای مینیاتوری جریان نامی بیشتر از ۱۰۰ آمپر نیست و عملکردی حرارتی یا حرارتی-مغناطیسی دارند.
کلید حرارتی MPCB
MPCB یا محافظ قطع کننده‌ی موتور الکتریکی، همانطور که از نام آن پیداست، برای حفاظت از موتور الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. وظیفه‌ی این کلید در مدار، هم شامل حفاظت درمقابل اضافه بار (حرارتی یا الکترونیکی) و هم شامل حفاظت درمقابل خطا (مغناطیسی) است موتورهای الکتریکی کاربردهای زیادی در صنعت دارند و به‌منظور کنترل سرعت قطعات مکانیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌همین‌دلیل، محافظت از آنها اهمیت بسیار زیادی دارد.
MPCBها وظایف مختلفی در تابلو برق ایفا می‌کنند تا منبع الکتریسیته امنی برای موتورها فراهم کنند. از جمله‌ی آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- حفاظت درمقابل اضافه بار
- حفاظت در مقابل خطای الکترونیکی شامل اتصال کوتاه، مشکلات خط اتصال به زمین و مشکلات خط به خط
- حفاظت درمقابل عدم تعادل فاز و افت فاز
- ایجاد تأخیر حرارتی برای جلوگیری از بازگشت سریع موتور بعد از اضافه بار
- نمایش هشدار خطا به‌وسیله چراغ LED
- اتصال مجدد خودکار
کلید کامپکت MCCB
کلید کامپکت یا همان Molded Case Circuit Breaker = MCCB جزو وسایل حفاظت الکتریکی در تابلو برق صنعتی است که برای طیف گسترده‌ای از ولتاژها و فرکانس‌های ۵۰ هرتز و ۶۰ هرتز مورد استفاده قرار می‌گیرد تفاوت اصلی آن با کلیدهای مینیاتوری در این است که می‌تواند جریان نامی تا ۲۵۰۰ آمپر داشته باشد و درعین‌حال قابلیت تنظیم شدن را نیز دارد. تفاوت دیگر این است که MCCB ها از MCB ها بسیار بزرگتر هستند.
کلید کامپکت به‌عنوان یک قطعه‌ی محافظت کننده دارای سه نقش اصلی در تابلو برق است. این موارد از این قرار هستند:
- حفاظت درمقابل اضافه بار
- حفاظت درمقال خطاهای الکتریکی مانند خطای خط یا اتصال کوتاه
- روشن و خاموش کردن
در حقیقت کلید کامپکت معمولاً زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که جریان بار بیشتر از توان کلید مینیاتوری باشد. عملکرد آن حرارتی یا حرارتی-مغناطیسی است و جریان نامی آن ۱۰۰۰ آمپر است.
کلید RCD یا کلید محافظ جان
کلید RCD که مخفف Residual Current Device است وظیفه‌ی محافظت از جان را دارد و درمقابل شوک الکتریکی که در صورت لمس سیم بدون روکش پدید می‌آید، عکس‌العمل نشان می‌دهد در تابلو برق، هر دو سیم فاز و نول از طریق این کلید به‌هم متصل شده‌اند. زمانی که در جریان نشتی وجود داشته باشد، این کلید مدار را قطع می‌کند تا از خطرات ناشی از برق‌گرفتگی و آتش‌سوزی جلوگیری کند، کلید RCD مداوماً جریان برق را کنترل می‌کند و اگر مقدار جریان جاری در فاز به نول برنگردد، عدم انطباق بین دو جریان فاز و نول را شناسایی کرده و بلافاصله مدار را قطع می‌کند.
چراغ هشدار
از چراغ‌های هشدار برای دیدن وضعیت عملکرد دستگاه یا اعلام خطر از فاصله‌ی دور استفاده می‌شود. این چراغ‌ها در خط تولید یا روی پنل‌ها و ماشین‌آلات نصب می‌شوند. آنها در رنگ‌های قرمز، سبز، آبی و بنفش موجود هستند و هر رنگ یک وضعیت خاص از دستگاه را نمایش می‌دهد این چراغ‌ها می‌توانند به سیستم آلارم شنیداری نیز مجهز شوند. استفاده از آنها در تابلو برق صنعتی و این مزیت را به اپراتور می‌دهد که وضعیت دستگاه را از راه دور مشاهده کند.
قیمت تابلو برق صنعتی
در برآورد هزینه‌ی تابلو برق، عوامل گوناگونی دخیل هستند. عواملی مانند جنس محفظه، که می‌تواند فلزی و یا پلاستیکی باشد نوع فلزی آن می‌تواند از جنس آهن و یا از جنس استیل باشد و نوع پلاستیکی آنهم از دو جنس ساده و شفاف موجود است. ضمن اینکه مساحت و حجم محفظه را نیز باید در نظر داشت.
همچنین تجهیزات و لوازمی که در تابلو برق استفاده می‌شوند و اینکه در ساخت آن از تجهیزات کدام برند استفاده شود و با چه کیفیت و ولتاژی طراحی شود. هرکدام از اینها قیمت‌های متفاوتی دارند که در قیمت نهایی تأثیرگذار هستند.
منبع
